सामाजिकफिड-
जनकपुरधाम, माघ २७ गते,
हुन्ड्डी तस्करी भन्नाले एक देशबाट अर्को देशमा मुद्रा वा अन्य वित्तीय साधनहरूको अवैध ढुवानीलाई जनाउँछ। यो प्रायः सरकारी प्रतिबन्धहरू वा सीमा पार गर्न सकिने रकममा करहरूबाट बच्न प्रयासमा गरिन्छ। भारत र नेपालको सन्दर्भमा, कर छल्ने वा अधिकारीहरूबाट रकम लुकाउने उद्देश्यले व्यक्ति र समूहहरूले भारतबाट ठूलो रकम नेपालमा तस्करी गर्ने प्रयास गरेको रिपोर्टहरू मेडियामा आईररहेका छन्।
यहि ४ या ५ महिनाको रिपोर्ट हेर्दा धेरै यस्ता सक्रिय समूहरु नेपाल प्रहरीको फन्दामा परिसकेका छन् तर पनि यस्ता करोवारी रुकेका छैन अहिले भर्खरै पर्सा (कास) बिरगंज भन्सार क्षेत्रबाट सशस्त्र प्रहरीले २ भारतीय नागरिकलाई स्रोत नखुलेको नगदसहित पक्राउ गरेको छ।
रक्सौलबाट विरगंज आउदै गरेको बिआर ०५ एटि ८९६७ र बिआर ०५ एभी ६८७१ भारतीय नमरको मोटरसाईकल चढेर आएका ब्यक्ति पक्राउ परेका छन् । पक्राउ पर्नेमा भारत बिहार मोतिहारी जिल्ला घर भएका २६ बर्षिय राकेश कुमार र २७ बर्षिय प्रसनजित कुमार छन्। नेपाल सशस्त्र प्रहरी बल नेपाल बोर्डर आउट पोस्ट बिरगंजबाट सशस्त्र प्रहरी निरीक्षक भट्टको टोलीले उनिहरुलाई बुधवार जाच गरेको थियो। दुबैको हेल्मेटमा लुकाएको १८ लाख ५ सय रुपैया नेपाली र २ हजार तिन सय भारुसहित उनिहरुलाई प्रहरीले नियन्त्रणमा लिइएको प्रहरीले जनाएको छ।
देशको अर्थतन्त्रमा पैसाको तस्करीको प्रभाव महत्त्वपूर्ण हुन सक्छ र यसमा सरकारी राजस्वको हानि, भ्रष्टाचारमा वृद्धि, र मुद्राको अस्थिरता समावेश हुन्छ । थप रूपमा, पैसाको तस्करीले वित्तीय प्रणालीमा जनताको विश्वास र यसलाई नियमन गर्ने सरकारको क्षमतालाई कमजोर बनाउछ ।
हुन्ड्डी कारोवारबाट देशमा पर्ने समस्याहरु:-
१) कर छली: पैसा तस्करीको मुख्य प्रेरणा मध्ये एक कर छल्ने हो। जब व्यक्ति वा व्यवसायहरू पैसा तस्करीमा संलग्न हुन्छन्, तिनीहरूले आफ्नो वित्तीय लेनदेनमा कर तिर्नबाट बच्न सक्षम हुन्छन्, जसले सरकार राजस्व गुमाउन छ ।
२) कमजोर नियमहरू: कमजोर वित्तीय नियमहरू भएका देशहरू पैसा तस्करीको लागि बढी संवेदनशील हुन्छन्। यदि त्यहाँ वित्तीय लेनदेनहरूको अनुगमन र नियन्त्रण गर्न अपर्याप्त चेकहरू छन् भने, व्यक्ति र व्यवसायहरूलाई अवैध गतिविधिहरूमा संलग्न हुन सजिलो हुन्छ।
३) भ्रष्टाचार: भ्रष्टाचारले पत्ता लगाउनबाट बच्नको लागि अधिकारी वा कानून प्रवर्तन एजेन्सीहरूलाई घूस दिने माध्यम प्रदान गरेर पैसा तस्करीलाई सहज बनाउन सक्छ।
हुन्ड्डी तस्करी विरुद्ध लड्न मद्दत गर्न, सरकार र वित्तीय संस्थाहरूले धेरै कदमहरू चाल्न सक्छन् :
१) वित्तीय नियमहरूको सुदृढीकरण: सरकारले वित्तीय लेनदेनको अनुगमन र नियन्त्रण गर्ने उपायहरू लागू गरेर वित्तीय नियमहरूलाई बलियो बनाउनु पर्छ । यसले व्यक्ति र व्यवसायहरूलाई ठूला वित्तीय लेनदेनहरू रिपोर्ट गर्न, साथै गैरकानूनी गतिविधिहरू पत्ता लगाउन र रोक्न उपायहरू लागू गर्न आवश्यक छ ।
२) बढ्दो प्रवर्तन: कानून प्रवर्तन एजेन्सीहरूले पैसा तस्करी रोक्न महत्त्वपूर्ण भूमिका खेल्नु पर्छ । यसमा एजेन्सीहरूका लागि उपलब्ध स्रोतहरू बढाउनुका साथै उनीहरूको तालिम र प्रविधिमा सुधार गर्नु पर्छ ।
३) भ्रष्टाचारलाई सम्बोधन: भ्रष्टाचार प्रायः पैसा तस्करीको एक कारक हो, र भ्रष्टाचारलाई सम्बोधन गर्नाले समस्या कम गर्न मद्दत गर्न सक्छ। सरकारहरूले वित्तीय क्षेत्रमा पारदर्शिता र जवाफदेहिता बढाउनका साथै भ्रष्ट गतिविधिहरूका लागि दण्ड बढाउने उपायहरू लागू गर्नु पर्छ ।
व्यक्ति र व्यवसायहरूले कुनै पनि शंकास्पद गतिविधिहरू रिपोर्ट गरेर र आफ्नै आर्थिक कारोबारमा सतर्क भएर पैसा तस्करी रोक्न भूमिका खेल्न सक्छन्। सरकार, वित्तीय संस्था र जनताले मिलेर काम गरेर मुद्रा तस्करीको समस्या र अर्थतन्त्रमा पर्ने नकारात्मक असरलाई कम गर्न मद्दत गर्न सक्नु पर्छ ।