समाजिक फिड –
जनकपुरधाम, माघ १४ l
डोमरी देवी, मधेश प्रदेशको राजधानी जनकपुरधाममा बस्ने एक गरीब महिला हुन्। बिहान झिसमिसे उज्यालोमा उठेर एक कप चिया खाएर हँसिलो अनुहारसहित आफ्नो दिन सुरु गर्ने उनीसँग जीवनयापनका लागि सजिलो विकल्प थिएन। श्रीमानसँगै बस्ने भए पनि उनको परिवारको आर्थिक अवस्था निकै कमजोर छ। श्रीमान अशक्त भएकाले घरको पालनपोषणको सम्पूर्ण जिम्मेवारी डोमरीकै काँधमा छ।
शिक्षा र रोजगारीको अभावले उनीलाई राम्रो काम पाउन निकै कठिन भयो। उनले खेतिपातीदेखि मजदूरीसम्मका काम गरिन्, तर ती कामबाट आउने न्यून आम्दानीले घरखर्च धान्न गाह्रो हुन थाल्यो। अन्ततः उनले फोहोर संकलन गर्ने निर्णय गरिन्—जुन काम उनले जीवनमा कहिल्यै सोचेकी थिइनन्।
हरेक बिहान डोमरी देवी जनकपुरधामका पोखरी, गल्ली र सडकका कुनाकन्दरामा प्लास्टिकका झोलाहरू, बोतलहरू र अन्य रिसाइक्ल गर्न मिल्ने वस्तु खोज्दै हिंड्छिन्। काँधमा ठूलो सेतो थैली बोकेर फोहोर टिप्दै हिंड्दा कतिपय मानिसले उनलाई हेप्ने र आलोचना गर्ने गर्छन्। तर डोमरी भन्छिन्, “मलाई मेरो कामप्रति गर्व छ। हामीले यो काम नगरे, कसले गर्छ? जनकपुरधामलाई सफा राख्नु हाम्रो जिम्मेवारी हो।”
उनले संकलन गरेको प्लास्टिक रिसाइक्लिंग सेन्टरमा बेच्छिन्। थोरै आम्दानी भए पनि यसैले उनका परिवारका आवश्यकता पूरा भइरहेका छन्।
तर, डोमरी देवीको यो संघर्षले समाजलाई एउटा महत्वपूर्ण प्रश्न उठाएको छ। जनकपुरधामजस्ता ऐतिहासिक सहरमा फोहोर व्यवस्थापन अझै पनि ठोस र व्यवस्थित भएको छैन। यदि सरोकारवालाहरूले ध्यान दिएर डोमरीजस्ता व्यक्तिहरूलाई व्यवस्थापन सम्बन्धी तालिम र रोजगारीको अवसर दिन सके, यो सहर अझ सफा र सुन्दर बन्न सक्छ।
डोमरी देवीको कथा हामीलाई सिकाउँछ– कुनै पनि काम सानो हुँदैन। मेहनत र इमानदारीले नै जीवनमा सफलताको बाटो खोल्छ।